I nun kha a hlu a sin!

I nun kha a hlu a sin!

                                                                                                Mapuia Colney

Hei hi Rs 500 note ania, a duh zawng han ban phar teh u? (ka thlep a…) anih heti hian inla duh tho em?  (Lei ah ka dah a, ka rap a) tunah chuan in duh tawhlo ang tiraw? Engvangin nge he Rs. 500 note ka hmeh hrual hnu leh ka rah hrep hnu pawh in la duh cheu? Hlutna ala neih tlat vang a ni. Engang paw’n chuar chhia in bal mahse Rs. 500 anihna kha a bo chuanglo, a hlutna khan a kiam san chuanglo. Chuvangin, in la duh tlat reng a ni.

Rs, 500 note in hlutna anei ang chiah hian I NUN pawh khan hlutna anei a sin. A hlut zia hria la. Pathian pawh hian a ngaihlu a, a thlahthlam ngailo. “Pathian in khawvel a hmangaih em em a, chutichuan a fapa mal neih chhun a pe a, tupawh a ring apiang an boralloh a, chatuana nunna anneih zawk nan (John3:16)” Helaia khawvel atih hi Mihring a ni. “Tupawh a ring apiang” a ti…kan chenna leilung hiana ring ve thei em? Theilo, nunna a neilo, anih chuan tute nge ring thei chu – Mihring te hi kan ni. Pathianin a hmangaih em em leh a rawn ngaihhlut chu Nangmah kha ani.

I hringnun kha lo chuar deuh mahse, hlutna anei. Ruihhlo avangin lo bal deuh pawh nise, hlutna I nei. Lungngaihna leh beidawnna ten a hmeh zawr hnep pawh nimahla I hlutna a bo chuanglo. Mi thenkhat nun beidawng, nun hlutna nei tawh loh vanga mahni intihlum ka hriat hian pawi ka ti thin.

1. Engvangin nge hlutna kan neih? Engvanga hlu nge ka nih?

            Mihring tisa, ruhrel, thisen zam, thluak leh taksa bung hrang hrang hnathawh dan felfai leh mak tak te hi a hlu hrim hrim. Scientist te hian mihring ang maia hriatna nei leh che vel thei intelligent Robot hi siam an tum reng, an bei mek bawk. Kum 2016 khan Hanson Robotics, hongkong a awm chuan Sophia tih hming phuahin Robot an siam chhuak a, alar khawp mai. Hmel lan dan chi hrang 50 a thiam a, interview te pawh anneih pui nasa a ni. Mihring ang tura siam Robot ah chuan advance ber ani hial awm e. Hanson Robotics a thawk David Chen chuan “Cheng tam tak man a ni” tih bak aman zat a sawi theilo. Han ngaihtuah teh u, mihring tluk phaklo lutuk Robot pawh a man sawi hleihtheih loh khawp a tam anih chuan mihring tluk deuh thaw siam thiam ta se aman a va turu dawn em!!! Chuti anih chuan, I taksa ringawt pawh kha aman zat chhut chhuah theih loh khawp a khawl ropui anih kha.

Chutihrualin, mi thenkhat chu mahni in ngaihlu takin, chapo takin an hausakna leh an thiamna te an chhuang thin. Chu chu an hlutna emaw anti fo. A nilo, sum leh pai chu sawiloh, thuamhnaw inbel tur nei miahlo Evi leh Adama kha an hlu lutuk, Pathian paw’n tlai tin ride puia a sawm ngat zel te kha an nia sin. (Tlai ni nem chuan huana Lalpa lo leng thawm chu an hria a,..Gen 3:8) Engvang nge? “Pathian anpuia siam an nih vang a ni. Abak vak a awmlo, Pathian anpuia siam kan ni a, keimahni ah hian Pathian anna a awm a , chu chu kan hlutna a ni.

Kan taksa pianphung leh inrelbawl dan hrim hrim pawh khawvel thil taka chhutin a hlut tawh tehlul nen, Pathian anpui a siam kan nihna nen phei hi chuan a hlutna hi ngaihtuah phak piah lam a ni. A hlut zia hria a, a hlutna anga tangkai taka hmang tur hi niawm tak kan ni a, mahse, mi tam tak chuan ‘Harsatna’ tih thumal hian kan nun hlu tak kan ti chhe thin, Ruihhlo vang a harsatna in atih chhiat Nun hi a uiawm lutuk. Midangin kan nun hi a tih chhiat hi I phal suh ang u.

2. Engtin nge harsatna karah nun hlut zia kan hriat theih ang?

            Harsatna kan tawh a in anglo ang bawkin kan harsatna tawh dan pawh a dang thin. Mahse, keimahni tawka harsatna nei vek, phurrit phur vek kan ni. Hei hi hringnun a ni, harsatna tawklo in a awm theih loh, “Harsatna tawklo, rawngbawltu awm maw?” tih a nih kha. Kan nunah harsatna alo thleng a, alo la thleng zel dawn… ruihhlo vang te, ngaihzawng vang te, chhungkua vang te in… kan nun hi rit kan ti thin ani tiru? ‘ka tuar thei tawhlo, ka chhe vek tawh, beisei ka nei tawhlo’ kan ti thin em? Kan status ah te hian hrehawm kan tih thu kan va sawi nasa thin tak emmm? Kha harsatna kha a nasa tual tual niin kan hria a, rit kan ti telh telh a, mi tam tak phei chu beidawngin an intihlum thin. Anih loh paw’n kha harsatna lak atang khan tal chhuak thei tawhlo niin kan in hria a, kan nun hi chhe vek tawh niin kan ngai a, atawpah chuan harsatna in min hneh hlen zui mai thin.

Hei tunah hian thil pakhat ka keng a, a ritlo a, ka zo nelh nelh khawp mai. Mahse, heti hian keng reng ta ila, darkar khat hnu ah enge lo thleng ang? A tir a zang ka tih em em kha alo rit em em tawh dawn a ni. Ka thil ken hi a a rit telh telh tihna ani em? Nilo ! ka thil ken hi ka ken tirh a a rih zawng ang tho kha ala ni, mahse, engvangin nge rit ka tih tak em em si? Thil dang vak a nilo, ken dan ngai renga ka ken mai vang zawk a ni. He tiang ang hi kan harsatna tawh dan ani tlangpui a, chuti anih chuan engvangin nge ban kham chung chungin ka ken?Engvang nge ka dah thlak mai loh, ka paih bo mailoh? Ka dah thla thei hrihlo anih paw’n engvang nge heti zawng a ka ken dan ka sawn mai loh? Heti zawng te hian ken dan han thlak kual ila, anih loh paw’n ak tha daih ila…ban kham ngawih ngawih chu ka pumpelh mai tur a ni si a.

            Engtin nge Lal Isuan a tih, “Nangni thawkrim leh phurrit phur zawng zawng te u, ka hnenah lo kal ula, keiman ka lo chawlh tir ang che u…engmah phurh a ngailo, tikhan hahdam takin awm ula, engmah phur tawh suh u….a tilo, ka nghawngkawl hi bat rawh u’ ati. Pathian hian harsatna tawk theilo a min siam a tumlo, kan hringnun zin kawng hi National Highway, four lane hlira min thlak sak a tumlo, kan CM zahawm angin a pawnglai min nem per sak a tumlo. A chang chuan fur laia Sialhau kal ang kan ni anga, kawng laka han tan phat phat tum te, midangin min nem chhuahpui atul hial chang te pawh a awm ang, mahse enge pawi? Berh lei luai leh hah hnep pawn awm ila, sialhau khua kan thlen theih phawt chuan kan tum kan hlen tihna ani mai lawmi? Khua kan luh hnu ah kan in silfai anga, kan awm hahdam leh anga, nuamsa leh fai taka thleng te nen khan kan in ang leh reng, sialhau khua thleng theuh theuh!

Harsatna kan tawh hi Pathianin a phal, mahse, harsatna dawnsawn dan tur erawh min zirtir a ni, nghawngkawl thar min pek a tum a, phurh dan chi danga phur turin min ti mai zawk a ni. Harsatna ti harsa-tu chu I harsatna kha anilo, nangmah zawk kha ani. Kan hrethiam em?

            Tum khat chu Puithiam pahnih hi an zin dun a, lui pakhat an thlen chuan nula pakhat hi an hmu a, lui a daikai ngam loh avangin nula chuan tanpuitu alo nghak chawt mai ani. Chutah, puithiam pakhat chuan eng khaw sawi set set lovin a paw lawk a, lui kam leh lam chu a kaipui ta mai a, a thianpa erawh chuan ngawi rengin a rawn zui a…tichuan, an zin kawng chu an chhunzawm dun leh ta a. Mahse, a khat tawk hian a thianpa zawk chuan, “Puithiam te chuan nula kan khawih thianglo a sin mawle” hi a rawn tileh thin a, atawp ah chuan Puithiam pakhat chuan, “Thianpa, ka nula puak kha kei chuan luikam lehlam ka dah daih tawh a, nang zawk hian tun thlengin i la paw zawk a nih hi” ati a.

Tin, kan harsatna tawh ai hian kan Pathian hi a lian zawk. Thlipui leh tui fawn in a len phar lawp lawp Lawnga chuang te khan an harsatna tawh kha an hmu lian em em a, thihpui tham niin an hria a, an mangang a ni. Mahse, an aia lian zawk LalIsua a rawn dinchhuah meuh kha chuan thlipui leh tuifawn te pawh an awm hle hle  anih kha.

Conclusion: I nun ah khan harsatna lian tak I hmachhawn mek ani mai thei, anih loh paw’n ila hmachhawn dawn chauh ani mahna,…harsatna cho vang nilovin hei hi hringnun ani tih pawm la ka duh a ni. Harsatna eng anga lian pawh tawk mahla, I Pathian biak kha alian zawk, eng anga nasa pawh nimahse, I nun kha a hlu zawk. Hringnun hi a fair-lo tih chang inei ve thin em? Harsatna tawk nasa bik, vanduai bik niin I in hre thin em? Chutiang mi nia I inhria anih chuan heti zawng hian lo ngaihtuah ve the:- Pathian hian I chak zia a hria a, I theihna a hmu a, midang te aia nasa Harsatna phur thei niin a ngai che tihna a nih chu…a ringtawk che ani. Kha harsatna kha Hringnun hlut zia rawn remind tu che ani a, I in ngaihlu lutuk tur vengtu pawh a ni. I paltlang anih phawt chuan khatiang harsatna tawk ve te tan Pathian aiawh a anmahni pui thei tu, Qualified Christian ini tihna ani