LalIsua nen: eizawnna ah (John 15:5)
LalIsua nen-Eizawnna ah tih hi kan thupui a ni a, mimal, chhungkua leh khawtlang, ram pum huap ang zawngin kan thlir ang a. Tin, Bible leh Sakhuana atanga chhui chhovin tunlai khawvel ah he thupui hi um luh kan tum dawn a ni.
I. Engvang in
nge LalIsua nen - Eizawnna ah tih thu hi sawi fo a ngaih?:
A hmasa berin eizawnna tih hian a
huam zau khawp mai a, mihring hian ei tur, chenna In, silh leh fen kan mamawh
a, chung nei tura kan hnathawh chu Eizawnna tiin a sawi theih ang. Hna chi hrang
hrang thawk kan ni a, sawrkar hnuai ah te, private company hnuai ah te,
sumdawng, lo nei mi, nitina inhlawhfa chawp te kan ni. Zawhna pawimawh tak awm ta chu Kristian kan nihna te, KTP hruaitu kan nihna te, member kan nihna te
hian kan hnathawhnaah nghawng a nei em? a tha leh chhe zawngin in nghawng a nei em?Nghawng a nei miah lo mai thei bawk, chuvangin LalIsua nen Eizawnna ah tih hi sawi fo a ngaih ni.
Sakhua
kan ngaihdan te, Kristian nih phung kan pawmdan te, LalIsua kan hmelhriat dan a
zirin kan nitin hnathawhnaa kan rilru puthmang chu a dang daih ang.
“Piangthar
ila, nitin hna chu a tha ani mai” tih satliah ringawt hi a tawk lo, sakhaw
ngaihsak miahlo, nitin hnaa thawk tha em em an tam lutuk. Chuvangin, a bul thum
atangin kan chhui ang – Sakhuana leh Eizawnna, Kristianna leh Nitin hnathawhna,
LalIsua leh ka eizawnna tih te pawh in sawi ila a sual awm lo e.
a)
Juda
chanchin leh sakhuana an kalpui danah engtin nge kan hmuh:
Bawhchhiatna vanga Eden huan atanga knock out an nih hnu ah Kaina leh Abela ten inthawina an la hlan a, Pathian leh mihring in laichinna hmu zui zelin Nova chanchinah chiang zawkin kan hmu leh a. Abrahama leh a fate chanchin kal zelah pawh Pathian inrawlhna leh thiltih kan hmu zui zel a ni. Heng zawng zawngah hian an nitin khawsak phung leh eizawnna ah Pathian kan hmuh vang in Sakhuanna chuan an eizawnna pawh a huam tihna a ni. Sal tang hruaichhuak tura Mosia koh a nih khan Pathian hming erawh an hre chauh nghe nghe. Sinai tlangah Dan pek niin ramtiam an luh hnu ah Pathian nen an inlaichinna thuk tak kan hmu zui zel. Roreltute pek chungchang ah te, Lal an neih hnu ah pawh hriak thihtu atan Zawlnei tirh annih thu kan hmuh atang te hian khatih hunlaia Judate eizawnna, nunphung engkim kha sakhuana nen ala in zawm tlat a ni.
Mahse, hun alo kal a, sakhuana leh an nitin khawsak phung chu a hrang ta telh telh a, sakhuana lamah urhsun leh fir, hautak thei ang berin thilti thin mahse ram rorelna, eizawnna leh an khawtlang nunah erawh sakhuana lak urhsunna chuan awmzia anei lo thung. Chu chu duh lovin Pathian in a zawlnei kaltlangin nasa takin a au pui a ni a, Zawlnei Isaiah (1:11-17) ah pawh “Lalpa chuan ‘In inthawina zozai hi ka tan eng nge a tangkaina awm? Berampa halrala hlante leh ran chawm thaute tau chu ka hne ta; bawngpate leh beram note leh kelpate thisenah pawh ka lawm lo ve.” Ati. Halral thilhlan kha an hlan diklo a nilo, urhsun leh ropui takin an ti, mahse, Pathian a lawm lo. Engvang in maw? “sual tih hi bang tawh ula; thiltha tih zir rawh u; rorelna fel zawng ula, hnehchhiahna tuarte chu tanpui ula, pa nei lote chu rorelsak ula, hmeithaite chu sawipui rawh u” a ti. An sakhawmina khan an eizawnna ah te, ro an relna ah te, an nitin nunphungah awmzia nei se, va huap se a duh a ni.
Zawlnei Amosa ah pawh engtin nge kan hmuh kha, “In kutte hi ka huain ka hmusit a, in inkhawmpui urhsunahte chuan ka lawm lo vang. A ni, in halral thilhlan leh in buhhlan min hlan mah ula, ka pawm lo vang a, in ran thau remhlante pawh ka ngaihsak hek lo vang…Nimahsela, rorelna dik chu lui angin luang sela, felna chu luipui kang ngai lo angin luang rawh se”. Rorelna dik leh felnate chu Biak In chhungah chauh nilo, Kohhran programme ah chauh pawh nilo pawn lamah, office ah, hna in thawhna ah a thleng tur ani a tihna a ni.
Mizo sakhua ah: Rev. Lalhmingchhuanga Jongte chuan kan pi leh pute Kristian an nih hmaa khan sakhua kalpui dan tha tak leh ropui tak an nei a ti a. “A that lohna ber chu an Pathian kha an hrechiang lo tlat a, LalIsua hi lo hrechiang in an sakhuanaah khan lo bia ni sela chu, tuna keini Kristianna kan kalpui dan ai hian mihring nun a siam tha zawkin a rin theih hial” a ti. Kan pawm zawng a ni em?
A chhan pawh Mizo sakhuana khan ramri a neih ve loh vang a ni. An eizawnna hmun ber huan lo ram en thu ah te, an ri sah dan ah te, an lo lam buh leh bal thuah te, ramhnuai chak an lak danah te, an nitin khawsak phung leh khawtlang nunhona hrim hrim ah te khan sakhuana in ro rel vek. Engtin maw? ‘Thianglo’ tih hmangin mawle. He ‘Thianglo’ an tih zawng zawng hi rinna (belief) lam atanga lo kal vek a ni a, sakhuana thil a ni. Lal leh Upa te khap ai chuan kha ‘Thianglo’ rinna khan an eizawnna a kaihhruai zawk a, an tilui ngam ngailo. “Sum tam tak aiin hmingthat hi thlan zawk tur a ni” tih thute hre ve lo mahse an eizawnna huang zauh a, khuavang ramri kham sa pela ramri zauh te kha an ti ngai lo, ‘Thianglo’ list a mi ani. Kan bial nula thenkhat te erawh Neih thiangloh emaw tih phah lo ila..list ah an tel ve loa ania!
Huapzo sakhua, an eizawnna thlenga in thunun tirtu te thlah kal zel tunlai mizo Kristiante hi enge kan nih ve tak?! Rev.Thansiama chuan kum 30 chuang zet Pathian rawng a bawl hnua a tawngkam lar tak pakhat chu ‘Mizote kan pawnlanzia chu a thuk a ni” a ti.
II.
Kan Eizawnna
leh LalIsua.
Eizawnna
hrang hrang thawk te kan ni a, tlema la naupang te pawh in choka ah tal ei kan
zawng tiraw? A thente phei chuan “Khawi maw..” tih tawngkam ten ei kan zawng fo
mai thei a ni. Sakhuana tarmit atangin zau zawkin kan thlir tawh a, chuta thil
lang chiang tak chu Lalisua hi kan sawr zim tawlh tawlh a, Kohhran leh a
programme ah deuh chiah kan khung lut ta, sakhuana leh pawnlam hi kan hriatloh
lai hian kan thliar hrang nasa tawh niin alang. Kohhran huanga LalIsua hnung
kan zuina hian pawnlama kan thiltih a thleng phak em tih kan Xray dawn a nih ber chu.
a) LalIsua tel ve theih lohna ah ei kan zawng em?: Eizawnna kan
thlan fimkhur a ngai. Kha eizawnna thil ah khan LalIsua tel ve a remchang em?
Eizawnna anih chuan hlawh emaw hlep a awm tur a ni, chu hlawkna chu Pathian
malsawmna ah kan chhiar ngam em? Ruihhlo zuara eizawng thin kan awm em? Zawrh
chhan chhuanlam kan neih hi LalIsuan min pawmpui angem? Drugs abikin Number 4
pawh I sawi tel teh ang, kan khua min chim ve tawh tlat. Heng eizawnna pahnih
hi ngaihtuah ila, an hralh apiangin “lalpa kan lawm e’ an ti ngam angem? An
inhralh that theih nan Pathian venhimna an dil in ring em?
Nikum kum
tawp lam khan Guwahati ah School naupang kan hruai a, kan bazaar tumin Vai
pakhat dawr khar lai tak hi ka hmu a. dawr a khar chiah kha Vai pathian hmaa an
tihdan ang chiah in kha dawr hmaah khan an pathian chibai a buk a sin. Enge a
sawi kha ka va hre pha chiah lo a, hre pha pawh ni ila vai tawng ka thiam
chuang lo a! Pathian nung be lo zawk te pawh in an eizawnna ah lawmthu an sawi
ngam anih chuan LalIsua hnena lawmthu sawi ngam ve ngeina tur I zuar tawh ang u.
Sumdawng hrim hrim te pawh LAlISUA NEN kan tih dawn chuan in
enfiah kan ngai. Hmanah Chi avang dawn antia, pocket khat Rs 5 kha Rs 100-a
zuar an awm, chu pawh Rs 2 vela kan lak kha ani leh nghal anga! Petrol van lai
pawh khan Rs 100 man ni thin kha Rs 300 ten an zuar a sin…kan sumdawnna ah hian
LalIsua a tello chiang a ni. Sumdawng kan nih chuan hlep kan nei ngei tur a ni,
mahse, chintawk hriat tur. Vaiho chuan an Puja dawn in man tlawm tak takin an
sale chuah chuah a, Kristian inti ramah erawh Krismas dawn ah chuan thawmhnaw a
tlawm hleitheilo, Discount tih te hi an tarmawi ve mai mai alawm…an discount-na
zat khan kum laihawl velah lei tur a tam mai.
Tumkhat chu KTP in Chhangban kan zuar a,
chhangban ka ngainat lem loh vang hian han fak chiam dan tur pawh ka hre lo a,
ka phuahchawp a nih ngawt loh chuan. Mi in ah kan lut a, “Hei chhangban kan
zuar a, in lei duh lo ang tiraw?” ka ti zel a, tuman an lei lo! Thenkhatte
erawh hi chuan an thil zawrh te hi an fak thiam khawp a, company in a thatna an
sawi bak tlem an han belh a, tlawm han dil ila, “kan lakna rate pawh a pha lo,
mahse, la mai rawh” te an ti vel a. “hlep neilova hralh chu a zialo emai, ka
lei lo mai ang, tikhan return leh zawk ula ngai in awh a ni mai” tih mai te hi
ka chak thin. Mahse, an tiphal dawn lo.
LALISUA nen eizawnna ah chuan hlep uchuak neih te, a siamtu
company pawhin an hriat bik loh thleng thlenga athatna sawi te pawh hi kan sim
a ngai. A ruka pawisa chhiain kir thleng te pawh hian! LalIsua nena kan
sumdawng a nih chuan sakhawmina khan kan dawr a thleng phak tur a ni. Customer
lo kal apiangte hnenah “Ka piangthar tawh
a sin, Lalpa’n malsawm che rawh se” lo tih kher pawh a ngailo. Duhsak taka
an mamawh ilo lakkhawm sak te, hlim hmel pu taka I ngaihsakna ilo tihlan te, I
thil zawrh lai aman awm tawka ilei tir te kha LalIsua hmel lanna chu a ni.
b) Sawrkar hna / private hnuaia kan eizawnna ah LalIsua a tel ve em?
Tumkhat chu
pensioner pakhat thlahna programme hi an siam a, thusawitu pawh an tam khawp
mai. Kha pa kha zirtirtu ania, mahse, thusawitu apiang khan sport lama a
thawhhlawk zia, veng chhung tana a tangkai zia ringawt mai kha an sawi a ni awm
e. Tuman a nitin hna zirtirna chungchanga a hlawhtlinna neih sawi tur an hre lo
ani mai thei. Pa pakhat arawn dinga, “kei
chu tuna kan thlah mek hi mi hlawhtlingah ka chhiar ve lo, a nitin hna leh
eizawnna chu naupang lehkha zirtir a ni. Chu hnaa a hlawhtlinna nilo thil danga
a thiltih bak sawi tur in hre lo” a rawn ti deuh piap a ni awm e. Pensioner
kha misual a ni e ka tilo, mahse, kha a eizawnna bikah khan Isua a tel a ngem?
Thalai rual
te zingah hian sawrkar hnathawk, nitin office kal ngai chi hna nei te,
zirtirtute pawh in awm tih ka hria. In eizawnna ah khan LalIsua nen in thawk
em? Kohhran leh Pathian Biak Inkhawm tlai ngai silo kha I hnathawhna hmunah I
tlai fo thin em? Inkhawm ban hmaa Biak In chhuahsan ngai silo kha I hnathawhna
hmun atangin I haw hma fo thin em?
LalIsua nen
a nih dawn chuan Biak In chhung ang tho khan awm rawh. Inkhawmna ah leh Kohhran
programme, KTP thiltihna hrang hranga chanvo hlen thin, ngai pawimawh em em,
mahse, nitin hnaa chanvo hlen tha leh silo hi Mizoram ah kan tam lutuk a, chu
chu kan economic dinhmunin a tuar mai a ni lo, Kohhran nun thleng hian min
nghawng a sin. Inchhiarna hi nei ta ila, kan rama sawrkar hnathawk emaw company/private
hnuaia thawk zingah hian rawngbawltu an tam ber ka ring. Rawngbawltu rualte
hnathawh ah LalIsua a tel ve loh vang hian kan hna a chhia a, chu chu ram in a
tuar a, Kohhran nun a tlakchhiah thin.
Kan ram
roreltu, MLA rual te pawh hi han en ila, an zingah Kohhran Upa, Rawngbawltu an
kat nuk. Kohhrana an chanvo chu dik leh tha takin an hlen ka ring. Mahse, an
eizawnna, ram roreltu leh Kaihruaitu nihna ah LalIsua Nen a nih leh siloh chuan
kan ram hi a chhe telh telh ang. Kohhran atangin Pathian ram din kan tum a, a
theih loh.Kohhran hrang hrang kan tam lutuk a, kan din tum dan a in ang bawk
silo. Ram rorelna leh inrelbawlna dik (Politics) hi a ni Pathian ram tundinna
tur hmanrua zawk chu! Hei hi rawngbawltu, Politics luhchilh tam takin an hre lo
thin. Kohhrana thianglo kha Politics field ah a thiang bik chuang lo. LalIsua
nen politics te hi I khel ang u, kan party ah Isua tel ve rawh se.
Engpawhnise,
sawrkar hnathawk te, thlabi hlawh neia hnathawk te, ram roreltu zawng zawng te
hi an diklo vek lo ania, mi tha tak tak, LalIsua Nen tia nitin eizawnna kawngka
hawng thin hi enge maw zat an awm a ni.Chung zingah chuan vawiina lo kal te hi
kan tel ve lo ang tih ka hlau a ni.
CKTP hruaitu, rawngbawla chhuak thin hi a awm a, tum khat chu a
thawhpuite hnenah “A ni hi rawngbawl in a chhuak nasa si a, in hna hi a
tibahlah zingin a tibuai viau lo che u maw?” an tia. A thawhpuite chuan,
“Engemaw chang chuan han peng ve zeuh thin mahse Office hna ah hian a taima in
thahnem a ngai thin em a, kep zeuh a ngaih chang pawh hian kan hreh lo thin
khawp a sin” an ti.
Pakhat ve
thung chu zoram pum huap pawha lar a ni, mahse, a nitin eizawnnaa a thawhpui
ten kep a ngai fo mai kha an ning ru viau a ni awm e. Nitin kan eizawnna ah
hian LalIsua nen anih chuan thahnem a ngaih loh theih loh, chu chu thawhpuite
hian keimahni ah LalIsua an hmuh phah thin.
c)
Hna dang
thawk tan:
Eng hnathawk pawh kan ni thei, thenkhat chu lo neia eizawng kan ni ang. Lo kan
nei anih pawh in taima leh thahnem ngai taka kan thawh kha LalIsua nena Eizawn
a ni mai. A then chu a tul tul thawk thin te pawh kan awm ang. Huai taka ka
sawi ngam chu ‘LalIsua neitu chu midang
aiin a taima tur a ni”. A hna ah a rinawm tur a ni. Inhlawh thin kan nih
chuan a neitute awm leh awm loh a lang tur a ni lo. Mi rintlak kan ni tur a ni.
Kohhrana inhmang lo te aia kan hna a chhiat zawk fo chuan LalIsua nen ei kan
zawng lo tihna a ni mai. Biak In ah chauh Pathian kan bia tihna a ni.
Tum khat chu Kolkata a Mother Teresa pawl te din Tar leh Vakvai an
enkawlna ah hian karhnih chhung khawvel hmun hrang hrang atanga lo kal te nen
volunteer in kan thawk ho a. Kristian tlangval rual kan nihna ai mah chuan Mizo
nihna kha kan dah lian zawk deuhin ka hria “Mizote hi min tluk tur a nilo” kan
tia. Thlen veleh hian thawk tam zawk nih tumin Chinese, Japan, Indonesia,
Netherland tih vel atanga lo kal te nen Vai pitar leh putar kan han inhmangaih
siak tak tak thin mai chu! An mutbu kan su, a then kan bual, chaw kan barh,
damdawi kan pe, nisa ah kan pho chhuak…tum khat phei chu vai putar pakhat kha
ka lo barh tam deuh nge ni a hak ta bawrh bawrh mai a, ka hlauthawng leh si,
amah lah a che thei bawk silo. Ka bula foreigner lo ding kha plate ka pe a, lo
pe chhunzawm mai la, tui a duh aniang tiin ka kal san a. A tuk kan zuk kal leh
chu khumah hian mithi hi an lo tuam phui vek mai a. Nimin khan chaw ka barh
hlum ta emawnile tih a awl khawp mai,
mahse, a nilo turah ngai ang.
Ka sawi duh
ber chu LalIsua nen Eizawnna ah kan ti tak tak dawn a nih chuan an nitin
khawsak phunga sakhuana huap tir vektu kan pi leh pute ngaihhlut Tlawmngaihna
hi kan neih a ngai. Mi thatchhe tan Pathian nen a lendun theih loh. “A ni hi I
chhawr leh ang, a rintlak’ tia chhungkua pa berin chaw eilaia a sawi tlangval
hi makpa atan an iai lo deuh zel ania. In lama nula hnathawk, in leh lo vawng
fai reng mai, thawhhreh neilo, whatsapp group-a mention chhuah ve mai mai theih
loh, ralthuam famkim Apron leh hmunphiah nena awm deuh ap reng mai te hi kei
chuan LalIsua nen Eizawnna ah tih thupui an ti hlawhtling ka ti thin. Lamtual
ah te hian rawn lam se hmuhnawm ka ti bik ngei ang.
Chutihrualin,
Kohhran leh KTP ah tui em em, hotel ang chauha mahni in hmang thin,
chhungte kaihthawh ngam loh, “Chaw chum kep tur nge zualko kal tur?”
tia zingtin thawhtlai vanga chhungte rilru tibuai thin kan nih chuan In lam hna
kan thawhna, kan eizawnna ah LalIsua ala tel ve lo tihna a ni.
III.
Hawh u, sawichhiat
kan nih tawh loh nan I din thar leh teh ang u”
Nehemai 2:17 khan “Chutichuan, an hnênah, “Kan chan a chhiatzia hi in hmu a, Jerusalem a ram tih te, a kawngkhârte
a kâng tih te pawh in hria a; hawh u, sawichhiat kan nih tawh loh nân Jerusalem
kulh chu i din leh ang u,” ka ti a. Tih thu kan hmu a, Nehemia chuan zânah
Jerusalem kulh chhiat dânte a mahin a enfiah vek a. Chumi hnu chuan Persia lal
ram tina rorêltute kovin siam ṭha tûrin a sâwm a, kulh an siam ṭha ta a ni.
Kristian Thalai Pawl member te hi miten min dem thin. Eizawnna ah
nise fak tlak tam tak an awm lain a nawlpui hi min hmu he deuh tlat niin alang
tawh. Hnalak chungchangah te “Active nilo” an duhthu te an sawi a, dem ngawt
theih a ni lo a “KTP hi kan tha ber’ tia infak chawp thiam chi pawh anilo. Kan
ram dinhmun en ila, ei leh bar zawnna ah kan pachhe em em, sawrkar
hnathawh hi hna tha ber a nih chhung chuan kan ram hian eizawnna ah hmasawnna
tur ala ngah tihna a ni. Hetiang dinhmuna kan awmchhan lian ber
chu kan sawi tak ‘Sakhuana in Kohhran
programme leh Biak In pawn a huap zo ta lo hi a ni. LalIsua hi Biak In ah kan
riah tir a, a chang chang in kan zuk tlawh a, kan hnathawhna leh eizawnna ah
kan hruai tel thin lo a ni.
Nehemia ang khian kan chhiatna lai
te kan en a, kan ngaithla tawh a. Kan mamawh ber chu kan nitin nun, kan
eizawnna leh Lal Isua zar zawm mai hi a ni. Kan thupui in nghahna ah hian a
chhanna a chiang khawp mai “ Kei Grep chu
ka ni, nangni a pengte in ni. Tu pawh keimaha awm renga, kei pawh amaha ka awm
rengna chu tam takin a rah thin; keimah lovin engmah in ti thei si lo”
Kan nitin eizawnna chu eng pawh ni
rawh se, LalIsua tel ve theihna hmunah siam ila, LalIsua zawm ila, amah nen hna
thawk ila, rawngbawlna a ni tih hria in thahnem ngai ila. Tirhkoh Paula’n
Korinth khua amite hnena a sawi angin:
Tin, thilpek
hrang hrang a awm a, Thlarau erawh chu hmunkhat a ni.
Rawngbawl dan hrang hrang pawh a awm a, nimahsela Lalpa chu hmunkhat a ni.
Hnathawh dan hrang hrang pawh a awm a, Pathian erawh chu hmunkhat a ni - mi
zawng zawnga engkim thawktu chu.
LalIsua
kan zawm chhung chuan eng hna pawh thawk ila, thahnemngai taka kan thawh chuan
chu tluka rawngbawlna hlen a awm chuang lo. Eirukna, midang duhsak bikna, diklo
tak leh zawmthaw taka thiltih a bo tawh ang, LalIsua zawmtu peng kan nih chuan
rah tura beisei kan nih angin kan nitin hun hmana ah, kan eizawnna ah hian rah
kan chhuah tawh ang.
LalIsua Nen kan tih vangin kan nitin hna thawh naah chan dawn mah ila, miten remhre lo mimawl min ti mah sela, kan sakhawmina leh kan nitin hna hi i zar zawm lui tlat ang u.
Vanram kawtchhuak ah hian Kohhrana kan chanvo chelh te, KTP a ka nihna te hi min zawh kan ring lo. Grep hrui tak LalIsua zawmtu peng pakhat ka nih ve na laiah ka nitin hnathawhna ah te , ka thiltih ah te rah ka chhuah em?tih hi min zawh ka ring.
Comments
Post a Comment